Afgelopen week werd bekend gemaakt dat de invoering van de wet die nodig is voor de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel is uitgesteld naar 1 juli 2023. Het nieuwe pensioenstelsel moet toekomst bestendig zijn. Een belangrijke verandering is dat de uitkeringen gaan meebewegen met de economische ontwikkelingen. Recent heeft DNB ook bekend gemaakt dat de meeste pensioenfondsen op schema liggen met de voorbereidingen voor deze transitie en dat meer dan de helft van de fondsen heeft aangegeven de opgebouwde rechten te willen invaren in het nieuwe stelsel. Op basis van het huidige wetsvoorstel is het de vraag of de Wet toekomst pensioenen (Wtp) ook leidt tot eenvoud in uitvoering en eerlijke communicatie.

Beschikbare premie regelingen

Op basis van de Wtp worden twee keuzemogelijkheden geboden namelijk het solidaire pensioencontract (SPC; formele benaming de ‘solidaire premieovereenkomst’) en het flexibele pensioencontract (FPC; formele benaming de ‘flexibele premieovereenkomst’). Voor beide pensioencontracten geldt dat een ieder pensioen opbouwt via een zogenoemde (beschikbare) premieregeling. Dat wil zeggen dat de premie vooraf bekend (beschikbaar) is en achteraf op de pensioendatum zal blijken hoe hoog de uitkering zal zijn. Het is daarom onbegrijpelijk dat er nog steeds mensen zijn die beweren dat in het solidaire pensioencontract er geen sprake is van een beschikbare premieregeling. Laten we het eerlijke verhaal vertellen en niet weer de fout maken die we eerder hebben gemaakt door te doen alsof pensioenen en indexaties gegarandeerd waren. Vanaf 1 juli 2023 is het de bedoeling dat met de introductie van Wtp alle pensioenregelingen in Nederland beschikbare premieregelingen worden.

Nimmer gegarandeerde pensioenen

Op dit moment hebben wij voor pensioenfondsen een toezichtsregime (het financieel toezicht kader: afgekort FTK) dat er mede voor zorgt dat de opgebouwde pensioenen met een bepaalde mate van zekerheid kunnen worden uitgekeerd. Daartoe moeten bepaalde buffers in de vorm van extra reserves worden aangehouden om aan eerder genoemde zekerheid te kunnen voldoen. Ook in het huidige pensioenstelsel is er dus geen sprake van gegarandeerde pensioenen. In het nieuwe pensioenstelsel zal het huidige FTK niet van toepassing zijn. De eerder genoemde buffers zullen verdwijnen of veel lager zijn en een heel ander karakter hebben. Dat betekent ook dat de uitkeringen die straks vanuit het nieuwe pensioenstelsel worden gedaan, zowel in het SPC als in het FPC, volledig afhankelijk worden van de economische ontwikkelingen en directer zullen stijgen of dalen afhankelijk van de economische situatie. Ook in dit kader is eerlijke communicatie van eminent belang.

Bij verzekerde pensioenregelingen ligt dat momenteel anders. Daar worden de toegezegde pensioenen wel gegarandeerd, door de verzekeraar. Indexaties daarentegen zijn in dergelijke regelingen veelal niet toereikend en vrijwel nooit gegarandeerd.

Eenvoud in uitvoering

Afhankelijk van de keuze die wordt gemaakt voor een SPC of een FPC, maar ook afhankelijk van de keuzes die bij de uitwerking van het SPC of FPC worden gemaakt, zal de uitvoering van de pensioenregelingen er naar verwachting niet eenvoudiger op worden of zelfs veel complexer worden. Wel of niet invaren, wel of geen solidariteitsreserve, wel of niet uitsmeren van beleggingsresultaten, wel of geen compensatie, wel of geen beleggingsrisico delen over leeftijden en de keuze van het projectierendement zijn enkele mogelijkheden die de uiteindelijke pensioenuitkeringen beïnvloeden. Daarbij dienen ook alle spelregels met betrekking tot de verdeling van de solidariteitsreserve vooraf bepaald te worden door de sociale partners rekening houdend met een evenwichtige belangenafweging. Op zichzelf aspecten die allemaal relevant zijn voor de inhoud van de pensioenregeling en daarom zorgvuldige moeten worden afgewogen. Maar, aangezien ook de administratiesystemen die noodzakelijk zijn om de pensioenen in het nieuwe stelsel te administreren aan vernieuwing onderhevig zijn, is het duidelijk dat de uitvoering van pensioenregelingen er niet eenvoudiger op wordt.

Eerlijke communicatie

Sinds maart 2015 is de Wet pensioencommunicatie van kracht. In 2019 is deze wet reeds geëvalueerd en bleek dat er veel op- en aanmerkingen zijn op deze wet. Een van de opmerkingen van de Pensioen Federatie (zie notitie Pensioenfederatie 18 januari 2019) is dat er nu te veel focus ligt op het benadrukken van de risico’s en onzekerheden. Laat het zo zijn dat met het nieuwe pensioenstelsel de kans op risico’s en onzekerheden van de uiteindelijke uitkeringen groter worden. De vraag is dan of wij met het huidige wetsvoorstel inclusief (stochastische) berekeningen en suggestieve opmerkingen met betrekking tot SPC (als zou het geen beschikbare premieregeling zijn) een eerlijke boodschap overbrengen.

Op basis van drie scenario’s (goed weer, neutraal en slecht weer) wordt getracht de deelnemers meer inzicht te geven in de mogelijke uitkomsten van de te bereiken pensioenuitkeringen.

Dit is misschien niet perfect maar beter (completer en eerlijker) dan alleen maar een verwachte pensioenuitkering presenteren, voorbijgaand aan het inflatierisico, zoals we voor de Wet van 2015 gewend waren. Wellicht kunnen communicatie deskundigen meedenken hoe de eerlijke boodschap beter over te brengen.

Slot

De Wtp heeft in mijn ogen een duidelijke visie, namelijk toekomstbestendig en eerlijk over het meebewegen met economische ontwikkelingen. Het zal spannend worden op welke wijze uiteindelijk invulling wordt gegeven aan de uitvoering hiervan. Niet alleen de wetgever is aan zet maar ook alle stakeholders die tezamen het ecosysteem van een pensioenfonds vormen en hebben daarbij geen tijd te verliezen. Als wij met z’n allen zorgen voor eenvoud in de uitvoering en het eerlijke verhaal vertellen aan de deelnemers in begrijpelijke vorm, kunnen wij zorgen voor realistische verwachtingen die ook waargemaakt worden.