Eén van de onderdelen in de nieuwe Wet toekomst pensioenen (Wtp), die sinds 1 juli 2023 van kracht is en waar veel discussie over wordt gevoerd, is het begrip evenwichtigheid. Los van het feit dat de term evenwichtig of evenwichtigheid een paar honderd keer terugkomt in de Memorie van toelichting bij deze wet, blijkt de wetgever bewust te hebben gekozen voor een open norm bij de definitie van deze term.

In de praktijk dienen pensioenfondsbesturen verschillende besluiten te nemen bij de overgang van het oude naar het nieuwe pensioenstelsel evenals de inrichting hiervan en deze besluiten te toetsen op evenwichtigheid. Denk hierbij aan het invaren van opgebouwde aanspraken en rechten inclusief extra indexatie, compensatie en stabiele pensioenuitkeringen. Wat betekent het toepassen van deze open norm nu in de praktijk? Op deze vraag gaan wij hierna nader in.

Handreiking evenwichtige transitie

Eind vorig jaar heeft de Minister van Sociale zaken een handreiking Evenwichtige Transitie gepubliceerd. Naast het wettelijke kader gaat de Minister ook nader in op de wijze waarop sociale partners en bestuurders de ruimte die de open norm biedt nader in kunnen vullen. De geboden handvatten geven richting aan de beleidsruimte bij de keuzes op weg naar een evenwichtige transitie. Het blijft echter een complex vraagstuk om evenwichtigheid op een praktische wijze toe te passen.

Toepassing in de praktijk

Met een door ons ontwikkeld praktisch model is het vrij eenvoudig om te toetsen of een bepaald besluit evenwichtig is of niet. Als voorbeeld kiezen wij het onderwerp ‘Verruimde indexatie’ dat momenteel actueel is. Met ons model gaan wij op basis van kwalitatieve argumenten na of het voorgenomen besluit op indexatie als evenwichtig kan worden beschouwd voor alle betrokkenen.

Daartoe hebben we een normenkader van het fonds als basis en kiezen wij maximaal 7 criteria om de toets op evenwichtigheid uit te voeren. Deze criteria dienen gedragen te worden door het gehele bestuur. Aangezien het ene criterium belangijker is dan een andere worden deze op basis van gewichten geprioriteerd. De volgende stap is dat de bestuursleden ook de groepen van belanghebbende deelnemers prioriteren waardoor een tweede ranking ontstaat. Vervolgens wordt op basis van een ordinale schaal (zeer evenwichtig, evenwichtig, neutraal, onevenwichtig, zeer onevenwichtig) een score toegekend per bestuurslid aan de groepen van belanghebbenden per criterium. Vanuit een woud aan keuzemogelijkheden wordt met dit model een overall score geabstraheerd. Deze score biedt een concreet overall resultaat om een conclusie over het voorgenomen besluit te kunnen trekken: kan als evenwichtig worden beschouwd of niet.

Kracht model

Wat is de kracht van dit model? Met dit model kan op een eenvoudige en gestructureerde wijze veel inzicht worden verkregen in de keuzes die individuele bestuursleden en het bestuur als geheel maken. Eventuele onderlinge verschillen kunnen nader worden geanalyseerd waardoor interessante discussies kunnen plaatvinden over de juiste issues. Niet ieder bestuurslid hoeft dezelfde keuzes of afwegingen te maken maar het is nuttig om eventuele verschillen in scores of gewichten nader te belichten en te analyseren in de beeld- en oordeelsvormingsfase. Op basis hiervan neemt de kwaliteit van de uiteindelijke besluitvorming toe en kunnen voorgenomen besluiten onderbouwd getoetst worden op evenwichtigheid. In het vervolg op dit artikel volgt een concrete uitwerking in de praktijk.

Conclusie

Evenwichtigheid is een open norm in de Wtp en wordt vaak ervaren als complex om toe te passen in de praktijk. De Handreiking van de Minister van Sociale zaken geeft handvatten om de geboden beleidsruimte nader in te vullen, die ook terug komen in ons model. Om eenvoudig, gestructureerd en herhaalbaar een voorgenomen besluit te toetsen heeft Milliman een model ontwikkeld waarmee kan worden onderbouwd waarom dit besluit wel of niet als evenwichtig kan worden beschouwd. Hiermee kan ook het uiteindelijke besluit beter worden uitgelegd aan de betrokken stakeholders van uw pensioenfonds.

Wilt u meer weten? Neem contact op met: R.K. Sagoenie Actuaris AG en Managing Director bij Milliman Pensioenen