Risicomanagement is iets wat elke mens dagelijks doet. Het feit dat u nu dit artikel leest betekent dat u een succesvolle risicomanager van uw eigen leven bent. U bent er immers nog en u bent in een positie gekomen dat u dit artikel leest. Om u meer houvast te geven en ook te prikkelen zal ik in een serie korte artikelen over risicomanagement u meenemen in wat risicomanagement nog meer is en wat het voor pensioenfondsen betekent. Dit eerste artikel is bedoeld als kapstok waarop in de rest van de serie op teruggegrepen zal worden.

Een mogelijke definitie van risicomanagement is het beheersen van al die risico’s welke u mogelijk weerhouden om de missie van uw pensioenfonds te bereiken. En als we dat ontleden dan komen we daar een aantal elementen tegen. Ten eerste dient er sprake te zijn van een missie. Het klinkt als een open deur. Maar een concrete uitwerking van de missie, waar wil het pensioenfonds naar toe en wat wil het bereiken is een belangrijke voorwaarde voor goed risicomanagement. In een volgend artikel wordt ingegaan op de missie in relatie tot het begrip waarde propositie.

Een ander element is klantbehoefte. Een pensioenfonds heeft klanten, de deelnemers en de werkgevers. Diegene waarvoor u doet wat u doet. Is duidelijk beschreven en ook bekend wat de behoefte van uw deelnemers en werkgevers is? En is dat ook voldoende concreet gemaakt en geverifieerd? Het is belangrijk om periodiek uw missie te herijken.

Om uw missie te bereiken, lees: uw product en/of dienst te leveren, moet u weten hoe u uw deelnemers en werkgevers bereikt en wat voor soort relatie wil ik met ze? Maar ook binnen de groepen deelnemers en werkgevers is weer onderscheid te maken. Eenieder van die categorieën zal zijn eigen wensen hebben, het is belangrijk om daar een evenwichtige belangenafweging te maken. Dat is zeer relevant bij pensioenfondsen en daarover valt zoveel uit te weiden dat ik dat op een later moment uitgebreid graag zal doen.

U heeft als bestuur uw bedrijfsvoering natuurlijk zo ingericht dat u de door de deelnemers en werkgevers gewenste producten en diensten levert, de uitvoering van de pensioenregeling in de volle breedte. Daarbij worden hulpmiddelen gebruikt, denk hierbij bijvoorbeeld aan IT-systemen. Mogelijk heeft u ook (strategische/uitbestedings-) partners die u helpen. Denk erom dat u wel verantwoordelijk blijft over de totale en ook dus de uitbestede uitvoering. Bij al deze aspecten van de bedrijfsvoering kunnen mogelijke gebeurtenissen (risico’s) de effectiviteit en de efficiency van die uitvoering nadelig beïnvloeden.

U leeft in een dynamische wereld. Dat betekent dat wat vandaag waar is, morgen anders kan zijn. Zo nu en dan kan een frisse en kritische blik naar buiten u attent maken op ontwikkelingen die mogelijk van invloed zijn op het bereiken van uw missie of zelfs het aanpassen van uw missie. Denk hierbij aan bewegingen in de economie en op de financiële markten, politiek gedreven wettelijke aanpassingen of veranderingen in maatschappij. Ook technologische ontwikkelingen en ontwikkelingen bij collega fondsen, verzekeraars en andere aanbieders van soortgelijke diensten verdienen uw belangstelling. Onder andere door scenario analyses (niet financieel en financieel) kan de vertaling gemaakt worden wat de waargenomen ontwikkelingen betekenen voor uw missie of bedrijfsvoering.

Tot slot de financiën. De financiële resultaten geven een indicatie in hoeverre risico’s worden beheerst. Enerzijds geven de financiële getallen de financiële positie weer die vertellen in hoeverre de verplichtingen voldoende zijn gefinancierd. Anderzijds vertellen ze wat het te verwachten pensioenresultaat is voor de deelnemers waar het uiteindelijk om gaat. De beperking van financiële indicatoren is dat het momentopnames zijn en daardoor in de dynamische wereld van uw pensioenfonds zeker niet het volledige verhaal vertellen. Maar daarover later meer.

Afgelopen jaren heb ik in verschillende hoedanigheden ervaring opgedaan op dit vakgebied. Ik deel graag mijn ervaringen en inzichten met u in deze serie artikelen over het wezen en belang van risicomanagement en de wijze waarop risicomanagement een natuurlijk onderdeel uitmaakt van het totale beheer van een pensioenfonds.