Houston, we have a problem

Dit zou zo maar kunnen. We leven immers in een VUCA wereld, volatiel – onzeker – complex en ambigue (meerduidig). Hoewel de dekkingsgraden stijgen. Vooral door stijgende rente. Zakelijke waarden hebben verliezen laten zien maar lijken weer enigszins gestabiliseerd. Er wordt weer geïndexeerd, wat zeker prettig is bij de huidige hoge inflatie en na al die jaren waarin niet is geïndexeerd. Waarom kunnen we dan een probleem hebben?

Geopolitiek is het alles behalve rustig. De gevolgen van de oorlog van Rusland met Oekraïne zijn onvoorspelbaar. De oorlog wordt op vele fronten gevoerd, niet alleen met militair materieel. De relatie tussen Rusland en het Westen is erg bekoeld. Economische embargo’s over en weer. Waarbij olie en gastoevoer als economisch wapen wordt ingezet. Door de grote afhankelijkheid van olie en gas dreigt bij verdere beperking of zelfs afsluiting daarvan naar West Europa een beperking van de industriële activiteiten van West Europa. Lagere economische activiteit, verder stijgende rentes en kwetsbare Zuid Europese economieën (Italië) met hoge staatsschulden zijn een giftige cocktail. Zo maar een mogelijk scenario.

Oplopende spanning tussen China en het Westen evenals de zich ontwikkelende voedselcrisis in Afrika en het Midden Oosten (gevolg van inzet van graan leveranties vanuit Oekraïne als wapen) maken het voorspellen van de toekomst nog moeilijker. DNB benoemt in haar nieuwsbericht van 21 juni¹ jl. ook de risico’s van financiële instabiliteit.

Wat kunnen pensioenfondsen doen? Dit is risicomanagement in optima forma. Goed de omgeving in de gaten houden. Risico’s identificeren. Analyse via deterministische scenario doorrekeningen. Beheersmaatregelen treffen waaronder het proberen zoveel mogelijk financiële buffers aan te houden en het financiële crisisplan ‘afstoffen’ en toetsen op actualiteit.

Het is vooral belangrijk dat het bestuur van het pensioenfonds bij het ‘afstoffen’ weer doorleeft wat het is om in een crisis te zitten. Wanneer er sprake is van een crisis. Welke keuzes er dan gemaakt kunnen worden en wat de gevolgen daar dan van zijn.

Het is van belang om vooraf over maatregelen na te denken en niet als de situatie zich daadwerkelijk voor doet. De doeltreffendheid en doelmatigheid van de maatregelen is dan immers al onderzocht en vastgesteld. Ook is vastgesteld dat de maatregelen evenwichtig zijn voor deelnemers(groepen) en werkgevers.

Dit brengt mij op het belang van deelnemercommunicatie. Neem bij het herijken en doorleven van het financieel crisisplan ook deelnemercommunicatie mee. Immers, mogelijk scenario. Hebben we na vele jaren dalende dekkingsgraden (door de dalende rente) net een situatie met stijgende dekkingsgraden en zelfs indexatie (door de stijgende rente) en dan, opeens, een financiële crisis met ook weer herstelplannen. Terwijl tegelijkertijd er druk gewerkt wordt aan de overgang naar een nieuw pensioenstelsel dat robuuster zou moeten zijn in geval van financiële crises. Een mooi voorbeeld van reputatierisico. Kortom, werk aan de winkel voor besturen ondersteund door de risicomanager.

¹FSC: “Onzekerheden door oorlog en hoge inflatie leiden tot risico’s voor financiële stabiliteit” (dnb.nl)