Ik wil de huidige discussies rondom WTP niet bagatelliseren, maar ik mis wel het oog op het perspectief dat wenkt. Onze maatschappij behoeft doorlopend onderhoud. Of dat nu wegen, onderwijs of instituties zijn. Wij veranderen, onze omgeving verandert. Daar moeten wij op aanpassen.
Zo ook met het pensioenstelsel, zeker na een lange periode van bijna 75 jaar. De financiële markten zijn verandert, de samenstelling van onze bevolking is verandert. Na de crisis van 2008 hebben wij als sector geconcludeerd dat het zo niet langer kon. Als sector, ondersteund door wetenschappers en economen hebben wij het pensioenstelsel ontwikkeld naar wat nu WTP heet. En ook nu geldt, de eisen welke mensen stellen aan pensioen veranderen. Deze veranderingen zullen in nu nog onbekende richtingen in de toekomst doorgaan.
Daar moet het pensioenstelsel op worden aangepast. Het ‘collectieve individuele stelsel’ waar we nu naar toegaan is een cruciale eerste stap. Nog steeds collectief om kostenvoordelen en belangrijke solidariteitselementen te behouden. En individueel om deelnemerempowerment mogelijk te maken.
Waarom deelnemerempowerment? Onze maatschappij is (gelukkig) zeer gedifferentieerd en goed opgeleid. Veelal ingericht om zelf keuzes te maken. Een collectief keurslijf past daar niet bij. Daarbij is het pensioenbedrag dat mensen sparen, naast de eigen woning, meestal de grootste waarde die zij gaan bezitten en waar zij straks jaarlijks inzicht in krijgen. De periode welke zit tussen het sparen en het opnemen kan wel bijna 50 jaar zijn. In die tussentijd kan er veel gebeuren. Op dit moment kan de pensioenopbouwer er niets mee. Zelf keuzes met betrekking tot beleggingen zijn nagenoeg niet mogelijk.
Hebben mensen daar dan behoefte aan? Mensen zijn toch niet pensioen bezig? Er is toch onvoldoende inzicht? En het is toch te complex? Dit is waarschijnlijk allemaal waar. Maar dat geldt dan vooral voor de huidige generatie. En pensioen past nu ook niet goed in de financiële planning in de periode vóór pensioneren. En de mogelijkheden respectievelijk incentives om dat anders te hebben (fiscaal, wettelijk) zijn er nu ook niet of nauwelijks. Mensen komen terecht pas in beweging als er wat te kiezen valt of als er incentives zijn van overheidswege. Dat ze dus ‘empowered’ zijn. Ik ben er van overtuigd dat de latente vraag er is, maar dat die actueel gemaakt moet worden door mogelijkheden, informatieverstrekking, meer en betere incentives etc.
Waar moeten we dan aan denken. Bij innovatie dienen we enerzijds aandacht te hebben voor het betrekken van de deelnemers door educatie en training, met transparante communicatie met gebruikersvriendelijke technologie waaronder gepersonaliseerd financieel advies. Anderzijds worden regelingen, met vroegtijdige betrokkenheid van deelnemers via workshops, enquêtes en dergelijke ontwikkeld die flexibiliteit bieden, zodat deelnemers hun pensioenplanning kunnen aanpassen aan veranderende levensomstandigheden, zoals veranderingen in carrière of persoonlijke levenssituaties. Denk bijvoorbeeld hierbij ook aan het kunnen lenen uit de eigen persoonlijke pensioenpot om bijvoorbeeld een woning te kunnen kopen of een omscholingsjaar mogelijk te maken. Actieve participatie van deelnemers in productontwikkeling, maar ook gebruik maken van systemen om continue feedback van deelnemers op te halen is daarom belangrijk. Zo komen we van ‘deelnemerempowerment’ naar ‘deelnemerinclusieve’ pensioenregelingen.
Kortom er is nog zoveel te innoveren en ontwikkelen. Kenmerk hiervan is het hebben van een individuele pot en meer en actueel inzicht hierin met handelingsperspectief. Waar we ons nu echt zorgen over moeten maken, naast uiteraard de eenmalige eerlijke toerekening van het collectieve vermogen naar individuelen pensioenkapitalen, is dat we nu al een Governance-, kennis- en it-infrastructuur neerzetten dat innovatie bevorderend is en zorgt voor handelingsperspectief voor de deelnemers.
Dus we moeten uiteraard de huidige discussies goed voeren. Niet met het beeld, vroeger was alles beter. Dat was zeker niet zo. Wij als sector hebben deze stap zelf in gang gezet en moeten deze ook afmaken. Maar dan snel met het oog op verdere innovatie. De basisvoorwaarde, individuele pensioenkapitalen met actueel inzicht, is gezet. Nu op naar de doorontwikkeling en incentives creëren vanuit de overheid. Gedreven en gefaciliteerd door een governance en technologische infrastructuur waar nu volop aan gewerkt moet worden. Noodzakelijk is daarbij om tijdig handelingsperspectief te bieden aan de deelnemers.
Beste bestuurder, Hoe gaat in innovatie stimuleren? Pakt u de handschoen op?